---

02.06.2020r.

kartkówka do pobrania

01.06.2020r.

Temat: Męski układ rozrodczy.

Męski układ rozrodczy to narządy, które są odpowiedzialne za wytwarzanie plemników i nasienia oraz przenoszenia ich poza organizm. W odróżnieniu od innych narządów nie osiągają one pełnej sprawności i dojrzałości aż do okresu pokwitania.

1.Męski układ rozrodczy (inne określenie to męski układ płciowy) zbudowany jest  z zewnętrznych i wewnętrznych narządów:

*narządy wewnętrzne męskiego układu płciowego to:

• jądra
• najądrze
• nasieniowód
• gruczoły pęcherzykowo-nasienne
• przewód wytryskowy
• gruczoł krokowy
• gruczoły opuszkowo-cewkowe

*narządy zewnętrzne męskiego układu rozrodczego to:

• moszna
• prącie (penis)

Jądra -  to miejsce, w którym wytwarzane są plemniki, czyli męskie komórki rozrodcze oraz wytwarzany jest testosteron, czyli męski hormon płciowy. Jądra mają jajowaty kształt i znajdują się w worku mosznowym. W życiu płodowym jądra rozwijają się wewnątrz jamy brzusznej i przed porodem zstępują do worka    mosznowego, gdzie pozostają przez resztę życia.

 Najądrza-  to parzyste struktury w kształcie przecinka, otulające jądro. To tu przedostają się wytworzone plemniki. Tu dojrzewają i są magazynowane.

 Nasieniowód -  jest przewodem prowadzącym plemniki z najądrza, przechodzącym dalej z worka mosznowego razem z naczyniami krwionośnymi i nerwami ku górze przez kanał pachwinowy do jamy brzusznej. Z jamy brzusznej przechodzi on do miednicy i poza pęcherzem moczowym wchodzi do gruczołu krokowego, łączy się tam z przewodem pęcherzyka nasiennego i tworzy przewód wytryskowy uchodzący do części sterczowej cewki moczowej.

Pęcherzyki nasienne-  prawidłowa nazwa pęcherzyków nasiennych to gruczoł pęcherzykowo-nasienny. Głównym zadaniem pęcherzyka nasiennego jest wytwarzanie substancji zawierających niewielkie ilości fruktozy stanowiącej źródło energii dla plemników.

Gruczoł krokowy-   (prostata, stercz) otacza cewkę moczową w okolicy podstawy pęcherza moczowego. Dostarcza bogatego w enzymy płynu, który pomaga aktywować nasienie. Jest ważnym elementem męskiego układu płciowego, ponieważ jego wydzielina stanowi ok. 25% spermy (nasienia).

Moszna-   jest workiem skórnym znajdującym się w okolicy sromowej u mężczyzn. Głównym zadaniem moszny jest ochrona jąder oraz utrzymanie optymalnej dla plemników temperatury. Wartościowe nasienie może być wytwarzane tylko wtedy, gdy jądra mają o 3 stopnie niższą temperaturę niż wnętrze ciała.

Prącie -  (penis) ma walcowaty kształt i służy do wyprowadzania moczu z pęcherza moczowego na zewnątrz oraz wprowadzania nasienia do narządów płciowych kobiety.

---

18.05.2020r.

Temat: Ucho- narząd słuchu i równowagi.

Uszy pełnią podwójną rolę: odbierają dźwięki i umożliwiają utrzymanie równowagi. Dzięki nim potrafimy wykrywać i lokalizować dźwięki, rozróżniać ich ton i natężenie oraz rejestrować położenie ciała.

Ucho składa się z 3 części: ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.    W skład ucha zewnętrznego wchodzi małżowina uszna i zewnętrzny przewód słuchowy. Małżowina jest fałdem skóry rozpiętym na rusztowaniu zbudowanym z tkanki chrzęstnej. Jej kształt i pofałdowana powierzchnia stanowią przystosowanie do wyłapywania fal dźwiękowych, wzmacniania ich i przekazywania do zewnętrznego przewodu słuchowego – kanału zamkniętego błoną bębenkową. Wnętrze kanału wyposażone jest we włoski i gruczoły produkujące tłuszczową wydzielinę – woskowinę. Włoski zatrzymują zanieczyszczenia, a woskowina zatrzymuje drobnoustroje i pyły.

Ucho środkowe składa się z jamy bębenkowej wypełnionej powietrzem, w której znajdują się 3 kosteczki słuchowe – najmniejsze kości organizmu: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Młoteczek jednym końcem przylega do błony bębenkowej, a drugim łączy się z kowadełkiem, a to z kolei ze strzemiączkiem. Kosteczki słuchowe są połączone ze sobą stawowo.Jama bębenkowa łączy się z gardłem za pośrednictwem przewodu zwanego trąbką słuchową (trąbkąEustachiusza), która odpowiada za wyrównywanie ciśnień między uchem środkowym a otoczeniem. Różnica ciśnień pojawia się na przykład podczas startu i lądowania samolotu, wspinaczki górskiej lub słuchania muzyki ze słuchawkami na uszach, a także podczas eksplozji. Może ona powodować ucisk w uchu, ból, osłabienie słyszenia. Przełknięcie śliny sprawia, że ujście trąbki słuchowej, które zwykle jest zamknięte, otwiera się. Następuje wtedy wymiana powietrza między jamą bębenkową a gardłem, ciśnienie w uchu środkowym zrównuje się z ciśnieniem otoczenia, i nieprzyjemne uczucie w uchu znika.

Ucho wewnętrzne ma skomplikowany kształt. Składa się z przedsionka, ślimaka i 3 kanałów półkolistych. Są to przestrzenie i kanały w kościach czaszki wyścielone nabłonkiem. Ich wnętrze wypełnia płyn (endolimfa). W przewodzie ślimaka znajduje się właściwy narząd słuchu w postaci skupiska orzęsionych komórek zmysłowych. Pozostałe części ucha wewnętrznego stanowią zmysł równowagi.

2. Jak powstają wrażenia słuchowe

Bodźcem, który działa na narząd słuchu, jest fala dźwiękowa. Ucho zewnętrzne kieruje ją na błonę bębenkową. Pod wpływem energii fali akustycznej błona bębenkowa drga. Wibracje przenoszą się na młoteczek przylegający do błony bębenkowej. Dzięki ruchomym połączeniom stawowym między kosteczkami słuchowymi, drgania z młoteczka przechodzą kolejno na kowadełko i strzemiączko, które łączy się z uchem wewnętrznym. Drgania strzemiączka wprawiają w ruch płyn w przewodzie ślimakowym. Podrażnione zostają rzęski komórek receptorowych wyścielających wnętrze przewodu ślimakowego, w wyniku czego pojawiają się w nich impulsy elektryczne. Za pośrednictwem nerwu słuchowego trafiają one do ośrodka słuchu w korze mózgowej, gdzie są odczytywane i interpretowane.

Wrażliwość słuchu - ocena wysokości dźwięków zależy od szybkości drgań (częstotliwości wyrażanej zwykle w hercach Hz). Dźwięki o dużej częstotliwości odbierane są jako wysokie, a te o małej – jako niskie. Za rozróżnianie wysokości dźwięków odpowiada nabłonek zmysłowy. Różne części błony, w zależności od położenia w ślimaku, odbierają drgania o różnej częstotliwości. Mózg rozróżnia informacje płynące od poszczególnych grup komórek i ocenia wysokość dźwięków. Bodźcem odbieranym przez uszy jest fala dźwiękowa, która przemieszcza się w powietrzu, podłożu, przedmiotach oraz w wodzie. Gdy wypowiadamy słowa, słyszymy dźwięk docierający z krtani do ucha wewnętrznego zarówno przez powietrze, jak i przez tkanki ciała. Dlatego, gdy słuchamy nagrania własnego głosu, wydaje się on inny niż ten słuchany podczas wypowiadania słów – słychać wtedy tylko część głosu docierającą przez powietrze.

---

11.05.2020r.

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku.

    Dzisiejszą lekcję poświęcimy narządowi zmysłu jakim jest oko.  Oko jest jednym z najbardziej skomplikowanych narządów w naszym organizmie. Dzięki niemu do mózgu trafia obraz, który jest w nim przetwarzany. 80% wszystkich bodźców dostarcza nam właśnie oko. Narząd odpowiada również za prawidłową koordynację ruchową, rozpoznanie kolorów i utrzymanie równowagi.Z wyglądu oko przypomina kulę i składa się z :gałki ocznej, aparatu ruchowego oka i aparatu ochronnego.

1. Gałka oczna- To właśnie w gałce ocznej światło jest przekształcane i powstaje obraz. Jej ścianę tworzą 3 błony: zewnętrzna-twardówka, środkowa -naczyniówka, wewnętrzna-siatkówka. W przedniej części oka twardówka staje się cieńsza, przezroczysta, bardziej wypukła i nosi nazwę rogówki. Kolor twardówki zmienia się z wiekiem. Naczyniówka zawiera dużo naczyń krwionośnych (komórki oka muszą mieć dostarczany tlen i substancje odżywcze), w przedniej części oka przechodzi ona w tęczówkę. Źrenica to otwór w centralnej części tęczówki. W przedniej części oka, tuż za tęczówką znajduje się przezroczysta soczewka. Zmiany jej kształtu(wypukłości)umożliwiają przystosowanie się oka do oglądania przedmiotów z bliska i z daleka czyli tzw. akomodację. Soczewka nie jest unerwiona, a umocowana jest dzięki mięśniom i więzadełkom. Jej kształt zależy od gatunku. Ludzie mają soczewki o kształcie krążka, a u gryzoni soczewki są kuliste. Dzięki soczewce mamy możliwość widzenia obiektów w ostrych kształtach.

Aparat ruchowy gałki ocznej umożliwia gałce ocznej obrót w obrębie oczodołu. Tworzy go 6 mięśni( 4 proste i 2 skośne).Dzięki nim gałki oczne mogą przybierać określoną pozycję i odbierać wrażenia wzrokowe. Średnica źrenicy jest zmienna i zależy od siły promieni świetlnych, które padają na siatkówkę. Jej rozmiar zależy także od obserwowanego przedmiotu – im przedmiot jest bliżej, tym średnica źrenicy się zmniejsza. Proces przystosowania się oka do widzenia w różnych warunkach świetlnych ( ciemno, jasno) nazywa się adaptacja- zmiana wielkości źrenicy. W inny sposób zbudowane jest oko zwierząt np. koza na poziome źrenice.

Aparat ochronny oka tworzą: brwi , rzęsy, powieki, narząd łzowy i łzy. Zaliczają się do niego: powieki, łuki brwiowe, rzęsy, narząd łzowy i spojówki gałki ocznej. Powieki, utworzone z elastycznych fałdów skórnych, chronią oko przed nazbyt mocnymi bodźcami świetlnymi; gruczoł łzowy wydziela wydzielinę, która oczyszcza oraz nawilża oko; rzęsy chronią oko przed kurzem i brudem - jest ich około 250 na powiece górnej i 150 na powiece dolnej.

Oprócz wyżej wymienionych elementów ludzkiego oka należy uwzględnić także ciecz wodnistą, czyli substancję wypełniającą komorę oka;

 - ciałko szkliste, czyli substancję o galaretowatej konsystencji znajdującą się między soczewką i tylną częścią gałki ocznej;

- plamkę żółtą, czyli element siatkówki o największej rozdzielczości widzenia(zawiera największa liczbę czopków wrażliwych na barwę i intensywne oświetlenie)

- plamkę ślepą, czyli miejsca na siatkówce pozbawione receptorów, tu bodźce świetlne nie są odbierane.Tu nerw wzrokowy biegnie w stronę mózgu. Tak właśnie zbudowane jest oko ludzkie.

Funkcje oka - Oko człowieka spełnia wiele funkcji. Proces widzenia polega m.in. na rozróżnianiu barw, kształtów, ustalaniu kierunku badania światłą i odróżniania światła od ciemności. Tę funkcję oko może spełniać dzieci fotocepetorom, wspomnianym wcześniej pręcikom i czopkom.

---

04.05.2020r.

Temat: Podsumowanie wiadomości- układ nerwowy.

 W tym temacie powtórzymy wiadomości o układzie nerwowym, ponieważ za tydzień w poniedziałek 11.05.rano wyślę Wam test, który zrobicie w domu i we wtorek do godziny 9.00 odeślecie mi.  Jest to test na ocenę.Poniżej podaję skrót tematów dotyczących ukł. nerwowego.

1.Receptory - komórki zmysłowe odbierające sygnały ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Odbierają sygnały i przetwarzają na impulsy nerwowe.

2.Efektory - narządy (mięśnie i gruczoły) dzięki którym człowiek przejawia różnego typu reakcje.

3.Neuron - komórka o szczególnych właściwościach, inaczej komórka nerwowa. Dzięki nim zachodzi zjawisko przewodzenia impulsu nerwowego poprzez synapsy. Z neuronów zbudowany jest układ nerwowy.

4.Budowa neuronu:
· Ciało komórki - centralna część komórki nerwowej, odchodzą od niego dwa rodzaje wypustek (dendryty i akson),
· Dendryty - przewodzą impulsy nerwowe w kierunku do ciała komórki,
· Akson - przewodzi impulsy od ciała komórki,
· Jądro komórkowe
· Osłonka mielinowa (komórki pomocnicze) - otaczają niektóre aksony, duża zawartość tłuszczów. Obecność osłonki sprawia, że impuls nerwowy przebiega po nich nie zdeformowany, a także zwiększa się szybkość. Pełni również ważną rolę w regeneracji aksonu.
· Zakończenie aksonu.

5.Synapsa - szczególne rodzaje połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi..

6.OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
Mózgowie – ( mózg, móżdżek, pień mózgu)umieszczone jest wewnątrz czaszki co chroni je przed urazami, składają się na nie: półkule mózgowe, móżdżek i pień mózgu..

Półkule mózgowe - główna część mózgowia, silnie pofałdowana powierzchnia. Powierzchniową warstwę tworzy kora mózgowa(istota szara), a wewnątrz znajduje się istota biała.


Pień mózgu - jest związany anatomicznie i funkcjonalnie z półkulami, w jego górnej części znajduje się podwzgórze, w nim są osrodki głodu, snu, termoregulacji, równowagi wodno-jonowej czy ciśnienia krwi.Część pnia mózgu zwana rdzeniem przedłużonym łączy pozostale części mózgowia z rdzeniem kręgowym. Akcja serca, oddychanie, ciśnienie krwi, połykanie, kaszel, wymioty.

Móżdżek -jest odpowiedzialny za równowagę, napięcie mięśniowe i koordynacje ruchów ciała.

Rdzeń kręgowy - stanowi połączenie między mózgowiem a obwodowym układem nerwowym.
Zewnętrzna powierzchnia mózgu:
· Płat czołowy - ośrodek uwagi i koordynacji,
· Płat ciemieniowy - kora czuciowa,
· Płat potyliczny - kora wzrokowa,
· Płat skroniowy - kora słuchowa.

7.OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
Część somatyczna i autonomiczna.
Część somatyczna - przewodzi impulsy nerwowe pomiędzy receptorami, ośrodkowym układem nerwowym a mięśniami lub gruczołami.

Część autonomiczna - łączy ośrodkowy układ nerwowy i narządy wewnętrzne.

 Dzieli się na: część współczulną  - impulsy docierające do narządów z niego zazwyczaj wywierają efekt pobudzający(aktywność fizyczna), i przywspółczulną - wycisza działanie wielu narządów (sen i odpoczynek).

8.Odruch bezwarunkowy - wrodzona, odpowiedź na określony bodziec. (np. podczas ukłucia szpilką odruchowo cofamy rękę lub reakcja oka na światło).

Uczenie się następuje dzięki trzem podstawowym funkcjom mózgu:
· Percepcja - zdolność do świadomego odbierania bodźców ze środowiska,
· Pamięć - zdolność do przechowywania przeszłych doświadczeń,
· Kojarzenie - zdolność do wyciągania wniosków z doświadczeń i wiązanie ich z obecną sytuacją.

9.Odruch warunkowy - odmiana uczenia się. Organizm uczy się odpowiadać na początkowo obojętny bodziec dzięki powtarzaniu go jednocześnie z innym bodźcem, który już wcześniej wywołał odpowiedź.

10.Łuk odruchowy

Receptor àneuron czuciowyàneuron pośredniczącyàneuron ruchowyàefektor    ( str 182. pod hasłem- Droga impulsu nerwowego)

---

27.04.2020r.

Temat: Obwodowy układ nerwowy. Odruchy. Str. 181

1.Obwodowy układ nerwowy –to  część układu nerwowego przekazująca informacje pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a poszczególnymi narządami. Obwodowy układ nerwowy zasadniczo stanowi część podległą ośrodkowemu układowi nerwowemu. Podstawowymi elementami obwodowego układu nerwowego są nerwy czaszkowe oraz nerwy rdzeniowe, które to odpowiadają za przesyłanie impulsów z i do swoistego "centrum dowodzenia", którym to jest właśnie ośrodkowy układ nerwowy.

2. A jak jest zbudowany?  Składa się ze zwojów oraz nerwów zbudowanych z włókien należących do układu somatycznego i autonomicznego. Obwodowy układ nerwowy: struktura

W obrębie obwodowego układu nerwowego wyróżnia się przede wszystkim dwa elementy. Są nimi nerwy czaszkowe oraz nerwy rdzeniowe. Nerwów czaszkowych wyróżnia się dwanaście par, zwoje tychże nerwów (czyli ciała komórek nerwowych, z których włókna nerwowe – aksony – wysyłane są do dalszych rejonów organizmu) znajdują się w obrębie różnych części mózgowia, większość z nich ulokowana jest jednak w pniu mózgu. Wśród dwunastu nerwów czaszkowych wyróżniane są:

• nerw węchowy
• nerw wzrokowy
• nerw okoruchowy
• nerw bloczkowy
• nerw trójdzielny
• nerw odwodzący
• nerw twarzowy
• nerw przedsionkowo-ślimakowy
• nerw językowo-gardłowy
• nerw dodatkowy
• nerw podjęzykowy

Większość nerwów czaszkowych zaopatruje obszar głowy oraz szyi, wyjątek dotyczy tutaj jednak nerwu błędnego, którego odgałęzienia unerwiają nawet narządy znajdujące się w obrębie jamy brzusznej.

Obok nerwów czaszkowych do obwodowego układu nerwowego zaliczane są również nerwy rdzeniowe. Jak wskazuje na to już sama nazwa, tego rodzaju nerwy wywodzą się z rdzenia kręgowego i jest ich w ludzkim organizmie aż 31 par. Wśród nerwów rdzeniowych wyróżniane są:

• 8 par nerwów szyjnych
• 5 par nerwów lędźwiowych
• 5 par nerwów krzyżowych
• 1 para nerwów guzicznych

3. Funkcje układu:  Najistotniejszą funkcją obwodowego układu nerwowego jest przekazywanie bodźców pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a strukturami nerwowymi znajdującymi się na obwodzie organizmu. Najogólniej w obwodowym układzie nerwowym wyróżnić można dwa rodzaje włókien nerwowych. Włókna (dośrodkowe, czuciowe) odpowiadają za przesyłanie  impulsów nerwowych do ośrodkowego ukł. nerwowego z różnorodnych receptorów rozsianych po całym ludzkim ciele. Odwrotną od nich rolę odgrywają natomiast włókna  (odśrodkowe, ruchowe), które to zajmują się przesyłaniem impulsów z ośrodkowego ukł. nerwowego do struktur wykonawczych (np. do mięśni, które właśnie mają wykonać jakiś ruch).

                4. Rodzaje receptorów:  mechanoreceptory (wrażliwe na ucisk, wibrację i dotyk), termoreceptory (odpowiadające za odbiór wrażeń termicznych), fotoreceptory (czułe na bodźce świetlne), a także chemoreceptory (odbierające bodźce chemiczne i odpowiedzialne za odczuwanie przez nas np. zapachu oraz smaku) i nocyceptory (które wrażliwe są na bodźce bólowe).
           5. Rodzaje odruchów:

*ODRUCH BEZWARUNKOWY -  Są to ruchy wrodzone,( nie trzeba się ich uczyć), pojawiaja się automatycznie. Str.183

*ODRUCH WARUNKOWY - nie posiadają genetycznie zaprogramowanych szlaków nerwowych, kształtują się  w ciągu całego życia. Dzięki nim organizm wykształca rozmaite nawyki i przystosowuje sie nowych okoliczności. Powstaje po częstym powtarzaniu danej czynności. Str.183

      6.ŁUK ODRUCHOWY - szlak nerwowy wiodący od receptorów zmysłowych (specjalnych komórek odbierających bodźce) do efektorów ( narządów wykonawczych np. mięśni, gruczołów) str. 182 - Droga impulsu nerwowego

---

20.04.2020r.

Temat: Ośrodkowy układ nerwowy. Str. 177

Dzisiaj zajmiemy się ośrodkowym ukł. nerwowym, ponieważ to właśnie od niego zależy współpraca wszystkich układów w naszym organizmie. A skoro współpraca to również utrzymanie homeostazy(równowagi).

1. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą:

*  mózgowie, dzielące się na: mózg, móżdżek, pień mózgu

*  rdzeń kręgowy, w którym znajdują się ośrodki kierujące odruchami bezwarunkowymi(czyli niezależnie od naszej woli)

2. Mózg -  (str.178-179) - kontroluje przebieg wielu procesów życiowych, między innymi czynności serca czy oddychanie. Zanim rozpoczniemy wykonywać jakąś czynność, w mózgowiu dochodzi do aktywowania różnych ośrodków. Mózg – to największa część mózgowia złożona z dwóch półkul. Są one oddzielone od siebie szczeliną, jednak występują między nimi połączenia w postaci włókien nerwowych. U ludzi jedna z półkul dominuje. Zewnętrznie półkule zbudowane są z istoty szarej z komórkami nerwowymi – neuronami. Pod nią znajduje się istota biała z włóknami komórek nerwowych – aksonów.  Półkule mózgu można także podzielić na płaty. Pierwszym z nich jest płat czołowy, który odpowiada za mowę, koordynację, koncentrację oraz planowanie. Kolejnym jest płat skroniowy, który związany jest z naszym słuchem i węchem. Następny to płat ciemieniowy, odpowiadający za odczuwanie bólu czy orientację w przestrzeni. Czwartym płatem jest potyliczny, powiązany ze wzrokiem.

Pień mózgu – składa się z trzech elementów, czyli ze śródmózgowia, mostu oraz rdzenia przedłużonego. Zadaniem pnia mózgu jest kierowanie podstawowymi czynnościami życiowymi człowieka. Znajdujące się w nim ośrodki kontrolują oddychanie, czynności serca, a także ciśnienie tętnicze krwi, termoregulację. Pień mózgu to również twór siatkowy, który jest powiązany z utrzymaniem stanu świadomości oraz jądra poszczególnych nerwów czaszkowych. Najdalej położona część pnia mózgu – rdzeń przedłużony – przechodzi w rozciągający się w kanale kręgowym rdzeń kręgowy.

Móżdżek – to druga pod względem wielkości część całego mózgowia. Móżdżku, tak jak w mózgu, znajdują się dwie półkule. Są połączone robakiem móżdżku.

Do zadań móżdżku należy kontrolowanie czynności ruchowych organizmu. Ta część naszego mózgowia jest odpowiedzialna za precyzję, a także płynność ruchów, które wykonujemy. Dzięki móżdżkowi możemy zachować równowagę oraz utrzymać prawidłowo napięcie mięśni.

3.Rdzeń kręgowy(str.180)  - jest swego rodzaju pośrednikiem – bierze on bowiem udział w przesyłaniu impulsów pomiędzy różnymi częściami ciała a mózgowiem. Uruchamia on również uodrchy wrodzone pn. szybka reakcja organizmu na ból lub wysoką temperaturę.

Rdzeń kręgowy biegnie w kanale kręgowym prawie że na całej jego długości - typowo rdzeń kręgowy u ludzi kończy się na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Rdzeń kręgowy podzielony jest na segmenty. Otoczony jest przez płyn mózgowo-rdzeniowy oraz błony łącznotkankowe, zwane oponami mózgowo-rdzeniowymi.

Wewnątrz rdzenia znajduje się substancja szara , a na zewnątrz substancja biała , (odwrotnie niż w mózgowiu, gdzie substancja biała znajduje się pod substancją szarą). Przez jego środek przebiega bardzo wąski kanał środkowy rdzenia .

4.Dodatkowe informacje: – pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego.

Próbka płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) zostaje pobrana przez lekarza poprzez nakłucie lędźwiowe . Lekarz pobiera próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez wkłucie w miejscu dolnej części pleców. Procedura ta nosi nazwę punkcji lędźwiowej lub nakłucia lędźwiowego. Badanie takie przeprowadza się u osób z podejrzeniem zapalenia opon mózgowych.

-  biopsja szpiku kostnego  

Szpik kostny jest miejscem produkcji krwinek zawieszonych w osoczu, które są komórkowymi składnikami krwi. U osoby dorosłej szpik stanowi około 3,4–5,9% masy ciała. Można podzielić go na szpik czerwony, aktywnie produkujący krwinki, oraz szpik żółty, który nie wytwarza krwinek. U dzieci przeważa szpik czerwony, wypełniając wnętrze większości kości. U dorosłych dochodzi do stopniowego zastępowania szpiku czerwonego żółtym. Produkcja krwi odbywa się więc niemal wyłącznie w obrębie kości płaskich, czyli mostka, żeber, kości miednicy, łopatek, czaszki i trzonów kręgów( o tym mówiliśmy, przy budowie kości) .Badanie ma wyjaśnić przyczynę problemów z produkcją poszczególnych składników krwi, wykluczyć obecność nowotworu itd.

Ważne!!!   Sprawny ośrodkowy układ nerwowy pozwala uniknąć trudności z koncentracją i bólów mięśni. Warto poświęcić codziennie kilka minut na jego ćwiczenia.

ZADANIE (za zadania będą wpisywane( +) lub( -), potem ocena, tak jak na lekcjach. Zaprojektuj i uzupełnij tabelę, która będzie zawierała informacje na temat czynności trzech części mózgowia(mózg, móżdżek, pień mózgu).

---

06.04.2020r.

Podaję nowy temat. Postaram się wytłumaczyć dokładnie, tak jak na lekcji, dlatego podam dłuższą notatkę. Nie musicie jej przepisywać, wystarczy, że wydrukujecie i wkleicie do zeszytu. Proszę przeczytać i skorzystać z ilustracji w podręczniku. Nic na okres świąt nie zadaję, bo wiem, że ukł. nerwowy jest trudny do opanowania. Przeczytajcie temat, w razie pytań piszcie.

Temat: Budowa i rola układu nerwowego.
1.Układ nerwowy zapewnia przystosowanie się organizmu do zmieniających się warunków środowiska zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego. Wspólnie z układem hormonalnym(dokrewnym) umożliwia organizmowi odpowiednią reakcję na różne bodźce. Taką współpracę ukł. nerwowego z hormonalnym nazywamy regulacją nerwowo-hormonalną.
2.Najważniejsze funkcje ukł. nerwowego:
*odbieranie bodźców( za pośrednictwem receptorów, czyli zakończeń nerwów), analizowanie tych bodźców i reagowanie stosowne do sytuacji(przy pomocy narządów wykonawczych np. mięśni, gruczołów)
*regulacja i koordynacja czynności wszystkich narządów i układów narządów- czyli utrzymanie równowagi(homeostazy) we wnętrzu organizmu. To dzięki niemu wszystkie inne układy pracują prawidłowo.
3. Z czego zbudowany jest ukł. nerwowy? - z tkanki nerwowej, którą tworzą komórki nerwowe tzw. neurony oraz komórki gleju( które pełnią funkcję podporową i odżywczą wobec neuronów)
4. Podział ukł.nerwowego ze względu na anatomię czyli budowę:
Ośrodkowy : obwodowy:
-mózgowie( w skład którego wchodzą - nerwy czaszkowe
mózg, móżdżek, pień mózgu) - nerwy rdzeniowe
-rdzeń kręgowy
5. Podział ukł. nerwowego ze względu na rodzaj wykonywanych czynności;
Somatyczny autonomiczny

współczulny przywspółczulny
-Odbiera bodźce - odbiera bodźce z wnętrza organizmu ,utrzymując
docierające do organizmu równowagę
ze środowiska zewnętrznego
- jego działanie jest zależne od naszej woli - jego działanie jest niezależne od naszej woli i
świadomości


Wygląd ukł.nerwowego macie w podręczniku na str.17, na szyi tego człowieka powiększony w kółeczku jest pojedynczy neuron(komórka nerwowa) widoczny na str.175(wygląda jak drzewo).
Neurony porozumiewają się ze sobą poprzez impulsy nerwowe. Zawsze impuls przepływa od dendrytu(króciutkich rozgałęzień do aksonu.
Dendryty(dużo krótkich wypustek) akson(pojedyncza, długa wypustka)

---