---

01.06.2020r.

Temat: Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody.

     1. Środowisko przyrodnicze stanowi zbiór elementów warunkujących istnienie człowieka i zaspokajanie jego potrzeb. Wymaga to odpowiedniego gospodarowania zasobami przyrody w tym surowców mineralnych. Korzystanie z nich powinno uwzględniać ich zapewnienie nie tylko na dziś, ale także i dla następnych pokoleń. Takie racjonalne gospodarowanie tymi zasobami  możliwe jest przez:

-  ochronę, utrzymanie lub racjonalne zagospodarowanie naturalnych i półnaturalnych ekosystemów, w tym lasów, torfowisk, bagien, muraw, solnisk, klifów nadmorskich i wydm, linii brzegów wód, dolin rzecznych, źródeł i źródlisk, a także rzek, jezior i obszarów morskich oraz siedlisk i ostoi roślin, zwierząt ;
-   stworzenie warunków do rozmnażania i rozprzestrzeniania zagrożonych wyginięciem roślin, zwierząt i grzybów oraz ochronę i odtwarzanie ich siedlisk i ostoi, a także ochronę tras migracyjnych zwierząt.
- tzw. "ekologiczne" rolnictwo, przyjazne dla środowiska

- rozsądna eksploatacja złóż surowców energetycznych (plus oszczędzanie energii),

- rozsądna eksploatacja złóż metali i minerałów (plus recycling),

- zrównoważona eksploatacja lasów,

- rozsądne i oszczędne używanie wody oraz dbanie o jej czystość,

- walka z zanieczyszczaniem gleby, wód, atmosfery,

- ochrona przyrody (gatunków, zbiorowisk, ekosystemów).

2. Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.

3. Ochrona środowiska – całokształt działań zmierzających do naprawienia wyrządzonych szkód lub zapobiegających wyrządzeniu szkód fizycznemu otoczeniu lub zasobom naturalnym, jak też działania zmierzające do zmniejszenia ryzyka wystąpienia takich szkód, bądź zachęcające do efektywnego wykorzystywania zasobów naturalnych, w tym środki służące oszczędzaniu energii i stosowania odnawialnych źródeł energii^.

4. Ustawa o ochronie przyrody wyróżnia następujące formy ochrony przyrody w Polsce:

1. parki narodowe,
2. rezerwaty przyrody,
3. parki krajobrazowe,
4. obszary chronionego krajobrazu,
5. obszary Natura 2000,
6. pomniki przyrody,
7. stanowiska dokumentacyjne,
8. użytki ekologiczne,
9. zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
10. ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

---

18.05.2020r.

Sprawdzian- Ewolucja.

Co to jest ewolucja?   Wymień bezpośrednie dowody ewolucji i powiedz na czym polegają.

 

3. Wymień pośrednie dowody ewolucji i powiedz na czym one polegają.

 

4. Co to są skamieniałości?

 

5.Wymień rodzaje skamieniałości i podaj ich przykłady.

 

.		6. Podaj cechy archeopteryksa.

 

Podaj cechy ichtiostegi.

 

 

 

8.Napsz co to są relikty i wymień kilka z nich.

 

 

 

 

 

7. Co to jest jedność planu budowy?

 

8. Co to są narządy szczątkowe?

 

19 .O czym świadczy rozmieszczenie organizmów?

 

10. Na czym polegają struktury homologiczne?

 

 

11. Na czym polegają struktury analogiczne?

 

 

12.Opisz w skrócie teorię ewolucji Karola Darwina.

 

13. Co to są endemity, wymień 2 przykłady endemitów.

 

	.
.

 

.

 

.

 

14. Na czym polega dobór naturalny a na czym sztuczny?

 

 

.

 

	.

 

15. Wymień różnice pomiędzy człowiekiem a innymi człekokształtnymi.

 

 

16. Wymień kolejno ewolucyjne gatunki człowieka.

 

---

11.05.2020r.

Temat: Podsumowanie działu-Ewolucja życia.

EWOLUCJA to powolny proces zmian zachodzących w organizmach, wykształcania się nowych cech w wyniku potrzeby przystosowania się do nowych warunków życia. Tylko organizmy przystosowujące się do zmian mają szansę na przetrwanie. Wszystkie organizmy na Ziemi powstały w wyniku ewolucji. Życie na Ziemi powstało około 4 miliardy lat temu. Twórcą teorii ewolucji jest Karol Darwin. Gatunki zwierząt, które żyją tylko na ograniczonym obszarze na kuli ziemskiej i nie ma ich nigdzie indziej na Ziemi to endemity (gatunki endemiczne), np. orangutany czy nosacze na Borneo czy żółwie słoniowe na Galapagos. W wyniku izolacji geograficznej, kiedy osobniki zamieszkujące różne obszary nie mogą się krzyżować może powstać nowy gatunek.

Bezpośrednie dowody ewolucji: skamieniałości (szczątki i ślady w osadach skorupy ziemskiej), ogniwa pośrednie (organizmy przejściowe, np.: tiktaalik, archeopteryks, ichtiostega), relikty (przetrwałe żyjące organizmy pojedynczych gatunków, np. kolczatka, dziobak – australijskie stekowce, latimeria, łodzik).

Pośrednie dowody ewolucji: narządy szczątkowe (pozostałości po przodkach, nie pełnią ważnej funkcji w organizmie, np. zęby mądrości), jedność planu budowy (podobieństwo budowy komórek, tkanek, narządów, układów), rozmieszczenie organizmów na ziemi (blisko spokrewnione gatunki zamieszkują podobne, bliskie tereny), homologie (podobieństwo budowy i funkcji życiowych u organizmów posiadających wspólnego przodka, np. podobieństwo budowy nogi psa i skrzydła nietoperza), analogie (podobieństwo budowy
i funkcji u organizmów niespokrewnionych, np. skrzydło ptaka i skrzydło owada), szczególnym przypadkiem analogii jest konwergencja, czyli całkowite podobieństwo budowy, kształtu u organizmów niespokrewnionych, np. w wyniku zamieszkiwania tego samego obszaru (np. delfin, który jest z ssakiem i rekin, który jest rybą).

Dobór naturalny to podstawowy mechanizm ewolucji, dzięki któremu przetrwają i wydadzą płodne potomstwo tylko te osobniki, które są najlepiej przystosowane do zmian. Osobniki, które są niedostosowane ulegną wyginięciu bez pozostawienia potomstwa. Dobór naturalny zachodzi w sposób losowy. Mechanizm polega na wzmacnianiu tych cech, które pomagają w przetrwaniu gatunku. Organizmy słabe, chore są eliminowane. Jest to proces powolny, trwający wiele milionów lat.

Dobór sztuczny to mechanizm sztucznej stymulacji powstawania gatunków stosowany przez człowieka, polegający na wzmacnianiu cech pożądanych przez człowieka (a nie tych, które są niezbędne do przetrwania gatunku), np. hodowanie odpornych na choroby roślin czy określonych ras psów. Może prowadzić do przetrwania szkodliwych cech (dlatego np. wiele rasowych psów cierpi na wiele chorób).

Teoria, która jest połączeniem teorii doboru naturalnego oraz badań genetycznych to syntetyczna teoria ewolucji. Założenia: zmienność genetyczna organizmów; więcej potomstwa, niż to konieczne; konkurowanie o ograniczone zasoby (walka o byt); najlepiej dostosowane gatunki przetrwają w wyniku doboru naturalnego i przekazują swoje geny potomstwu, więc pożądane cechy się utrwalają.

Człowiek współczesny (homo sapiens) narodził się około 200 tysięcy lat temu w Afryce. DNA człowieka podobne jest do DNA szympansa w 99%. Człowiek po naczelnych odziedziczył obuoczne widzenie, rozróżnianie barw, obrotowe stawy, przeciwstawny kciuk czy rozbudowane mięśnie mimiczne, ale cechami odróżniającymi człowieka od innych naczelnych jest m.in. umiejętność mowy, duży mózg (mózg stanowi 1/40 masy ciała)
i szczególne zdolności manualne, szczególnie nadgarstka i kciuka.

---

04.05.2020r.

Dział II. Ewolucja życia.

  Temat: Ewolucja i jej dowody. (str.53)

1. Ewolucja (biologiczna, organiczna) – to zmiany cech całych grup organizmów następujące z biegiem pokoleń. Procesy ewolucyjne powodują powstawanie bioróżnorodności na każdym poziomie organizacji biologicznej, w tym na poziomie gatunku, osobniczym i molekularnym, prowadzą do powstania nowego gatunku. Ewolucja biologiczna to rozciągnięty w czasie proces stopniowych, nieustannie zachodzących i nieodwracalnych zmian, w wyniku których jedne gatunki wymierają bądź dają początek innym.
2. Darwinowska teoria ewolucji
   
   Karol Darwin w roku 1859 opublikował „O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt”, w której przedstawił sformułowaną przez siebie teorię ewolucji.
   
   Najważniejsze twierdzenia darwinowskiej teorii ewolucji:

      - organizmy pochodzą od wspólnego przodka;

- ewolucja zachodzi w wyniku zmian częstości występowania w obrębie populacji osobników o różnych cechach. Różnice między organizmami wyewoluowały stopniowo, małymi krokami, przez formy pośrednie;

- zmiany częstości występowania osobników o różnych cechach są spowodowane ich zróżnicowaną zdolnością przeżywania i rozmnażania się. Zmiany te prowadzą do powstawania adaptacji. Adaptacja – proces zmian genetycznych w populacji, warunkowany przez dobór naturalny, wynikiem jest lepsze dopasowanie populacji do środowiska.

  3.  Dowody ewolucji -  to dane z różnych dziedzin biologii, które są potwierdzeniem zajścia procesu ewolucji. Dzieli się je na bezpośrednie i pośrednie . W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat odkryto ogromną liczbę skamieniałości: pojedyncze kości, całe szkielety i inne ślady dawno wymarłych organizmów. Na ich podstawie możemy sobie wyobrazić, jak kiedyś wyglądało życie na Ziemi, a nawet jakie były pierwsze organizmy.

BEZPOŚREDNIE dowody ewolucji - w oparciu o badania paleontologiczne:

* skamieniałości - fragmenty oraz ślady życia organizmów w minionych epokach geologicznych, skamieniałe szczątki, zmumifikowane ciała, str.54

* relikty( żywe skamieniałości)str.57

*formy przejściowe(to organizmy o cechach pośrednich między dwiema grupami systematycznymi np., jeden organizm posiada cechy podobne do gada i ptaka), str.56

       POŚREDNIE dowody ewolucji – są to dane z wielu dziedzin biologii( anatomii, genetyki, embriologii, fizjologii). Opierają się one na podobieństwach i różnicach.

Są to:

- jedność budowy i funkcjonowania organizmów, co oznacza, że wszystkie organizmy na Ziemi mają podobną budowę komórkową i podobne procesy metaboliczne,( narządy homologiczne i analogiczne) str. 58-59

- duże podobieństwo w składzie chemicznym,

 - podobieństwo  rozwoju zarodkowego,

           To dowody na to, że całe życie na Ziemi wywodzi się od wspólnego przodka.
           Proszę przeczytać notatkę i obejrzeć podane strony.

---

27.04.2020r.

Temat: Mechanizmy ewolucji. (str.60)

       Rozwój życia na Ziemi to skutek ewolucji biologicznej. Doprowadziła ona do powstania ogromnej liczby gatunków, których liczba szacowana jest na 3‑30 mln (dane dotyczą gatunków współcześnie żyjących). Z tej liczby na odkrycie i oznaczenie czeka w środowiskach niedostępnych dla człowieka przeszło 80% gatunków lądowych i 90% morskich. Do tego dochodzi ogromna liczba gatunków znanych tylko ze skamieniałości. Wielu gatunków nigdy nie poznamy, gdyż istniały i wymarły przed milionami lat, nie pozostawiając po sobie śladów.

 

1. Karol Darwin- (ur. 12 lutego 1809 w Shrewsbury, zm. 19 kwietnia 1882 w Downe) – brytyjski przyrodnik i geolog, twórca teorii ewolucji, zgodnie z którą wszystkie gatunki pochodzą od wcześniejszych form, autor publikacji, w których przedstawił argumenty na poparcie swojej tezy.

2. Teoria Darwina opiera się na dwóch podstawowych stwierdzeniach: po pierwsze, że wszystkie formy życia pochodzą ( na drodze stopniowych modyfikacji dokonujących się w czasie ) od wspólnego przodka; po drugie, wytłumaczeniem owej stopniowej modyfikacji, łącznie z pojawianiem się nowych gatunków, jest dobór naturalny. Termin ten mówi, że organizmy najbardziej zdolne(zdrowe i silne ) do przystosowania się do środowiska zostają „wybrane” przez przyrodę do przeżycia i zrodzenia potomstwa, podczas gdy organizmy nie przystosowujące się (a więc nie osiągające sukcesów reprodukcyjnych) muszą zginąć. Początkowo Darwin określił swą teorię jako „pochodzenie z modyfikacją”, a później przyjął nazwę „ewolucja”. Str.60

Zanim Darwin mógł określić ewolucję mianem teorii naukowej, musiał odkryć, jak doszło do pojawienia się w czasie nowych gatunków. W 1838 roku (ponad 20 lat przed opublikowaniem pracy O powstawaniu gatunków), znalazł  odpowiedź czytając An Essay on the Principle of Population Thomasa Malthusa. Malthus twierdził, że wzrost ludzkiej populacji jest zawsze ograniczany przez dostęp do pożywienia, tak iż liczne potomstwo ciągle walczy o ograniczoną ilość pokarmu. W tym sensie przyroda bezlitośnie „wybiera” jednostki mocne i eliminuje słabe.

3.  W 1831 roku Darwin udał się w podróż dookoła świata. Podczas podróży zgromadził wiele cennych informacji na temat różnych organizmów.  Najważniejszego odkrycia dokonał na wyspach Galapagos. Wyspy Galapagos znane są z niespotykanej fauny z wieloma gatunkami zwierząt, które występują tylko tutaj (tzw. gatunki endemiczne)np. żółwie słoniowe, legwany morskie i lądowe czy zięby Darwina. Na wyspach rosną także bardzo szczególne rośliny a klimat jest przyjemny i suchy. Pod wpływem lektury Malthusa Darwin doszedł do przekonania, że we wszystkich żyjących gatunkach walka o przetrwanie prowadzi do zachowania korzystnych zmian i eliminacji niekorzystnych (nieadaptacyjnych). Na przykład, w populacji ,,zięb Darwina” osobniki przypadkowo obdarzone dziobami o kształcie, który pozwala im dostać się do ziaren dostępnych w ich środowisku, mają większą szansę przeżycia niż inne. Mając większe szanse przeżycia, osobniki te mają większą możliwość rozmnażania się, a więc przekazania w dziedzictwie następnemu pokoleniu lepiej dostosowanych dziobów. Zmiany adaptacyjne pojawiające się przez dłuższy okres czasu mogą  doprowadzić nie tylko do zmian wewnątrz konkretnego gatunku, lecz również do wykształcenia nowego, odrębnego gatunku. Str.60-61

4.Różnice między doborem sztucznym i naturalnym: str.62

• dobór sztuczny – o selekcji osobników decyduje człowiek (krzyżuje te, które mają pożądane cechy), działanie celowe, , jest to podstawa hodowli i upraw, skutkiem doboru są nowe rasy zwierząt i nowe odmiany roślin
• dobór naturalny – o selekcji osobników decydują biotyczne i abiotyczne czynniki środowiska, działanie przypadkowe, o doborze decydują warunki środowiska,
• dobór naturalny jest podstawowym mechanizmem ewolucji, skutkiem doboru są nowe gatunki

 5.Założenia syntetycznej teorii ewolucji:

1. Wewnątrz gatunków obserwuje się zmienność osobniczą.

Zmienność osobnicza jest przypadkowa i bezkierunkowa, a także w znaczącym stopniu dziedziczna (potomstwo posiada szereg cech rodziców)

2. Osobniki w obrębie gatunków wydają więcej potomstwa niż może przeżyć, przez co wywoływana jest konkurencja z racji ograniczonych zasobów środowiska. Konkurencja ta nazwana została walką o byt.
3. Dobór naturalny (inaczej selekcja naturalna) powoduje, że w walce tej osobniki najlepiej zaadaptowane zwyciężają i wypierają osobniki o słabszych przystosowaniach. Dzięki temu zjawisku w następnych pokoleniach utrwalane są cechy korzystne.

ZADANIE( na + lub -)  Proszę wybrać sobie jeden gatunek endemiczny opisać go i środowisko w, którym żyje.

 Endemit– organizm (przeważnie rodzina i niższy) rzadko spotykany, unikatowy dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, niestwierdzany poza nim naturalnie. Gatunki endemiczne  tak są przystosowane do swoich warunków życia, że nie tolerują większych wahań środowiska, a często wykazują cechy wąskiej specjalizacji. Gatunki endemiczne częściej należą do gatunków zagrożonych.  

---

20.04.2020r.

Dział II. Ewolucja życia.

  Temat: Ewolucja i jej dowody. (str.53)

1. Ewolucja (biologiczna, organiczna) – to zmiany cech całych grup organizmów następujące z biegiem pokoleń. Procesy ewolucyjne powodują powstawanie bioróżnorodności na każdym poziomie organizacji biologicznej, w tym na poziomie gatunku, osobniczym i molekularnym, prowadzą do powstania nowego gatunku. Ewolucja biologiczna to rozciągnięty w czasie proces stopniowych, nieustannie zachodzących i nieodwracalnych zmian, w wyniku których jedne gatunki wymierają bądź dają początek innym.
2. Darwinowska teoria ewolucji
   
   Karol Darwin w roku 1859 opublikował „O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt”, w której przedstawił sformułowaną przez siebie teorię ewolucji.
   
   Najważniejsze twierdzenia darwinowskiej teorii ewolucji:

      - organizmy pochodzą od wspólnego przodka;

- ewolucja zachodzi w wyniku zmian częstości występowania w obrębie populacji osobników o różnych cechach. Różnice między organizmami wyewoluowały stopniowo, małymi krokami, przez formy pośrednie;

- zmiany częstości występowania osobników o różnych cechach są spowodowane ich zróżnicowaną zdolnością przeżywania i rozmnażania się. Zmiany te prowadzą do powstawania adaptacji. Adaptacja – proces zmian genetycznych w populacji, warunkowany przez dobór naturalny, wynikiem jest lepsze dopasowanie populacji do środowiska.

  3.  Dowody ewolucji -  to dane z różnych dziedzin biologii, które są potwierdzeniem zajścia procesu ewolucji. Dzieli się je na bezpośrednie i pośrednie . W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat odkryto ogromną liczbę skamieniałości: pojedyncze kości, całe szkielety i inne ślady dawno wymarłych organizmów. Na ich podstawie możemy sobie wyobrazić, jak kiedyś wyglądało życie na Ziemi, a nawet jakie były pierwsze organizmy.

BEZPOŚREDNIE dowody ewolucji - w oparciu o badania paleontologiczne:

* skamieniałości - fragmenty oraz ślady życia organizmów w minionych epokach geologicznych, skamieniałe szczątki, zmumifikowane ciała, str.54

* relikty( żywe skamieniałości)str.57

*formy przejściowe(to organizmy o cechach pośrednich między dwiema grupami systematycznymi np., jeden organizm posiada cechy podobne do gada i ptaka), str.56

       POŚREDNIE dowody ewolucji – są to dane z wielu dziedzin biologii( anatomii, genetyki, embriologii, fizjologii). Opierają się one na podobieństwach i różnicach.

Są to:

- jedność budowy i funkcjonowania organizmów, co oznacza, że wszystkie organizmy na Ziemi mają podobną budowę komórkową i podobne procesy metaboliczne,( narządy homologiczne i analogiczne) str. 58-59

- duże podobieństwo w składzie chemicznym,

 - podobieństwo  rozwoju zarodkowego,

           To dowody na to, że całe życie na Ziemi wywodzi się od wspólnego przodka.
           Proszę przeczytać notatkę i obejrzeć podane strony.

---

06.04.2020r.

Witam uczniów kl. VIII
Nadal czekam na pozostałe referaty.
Prosiłabym, żeby do świąt dotarły do mnie. Nie daję nowego tematu, tylko jedno pytanie, na które odpowiedź możecie wysłać po świętach . Za pojedyncze pytania będą ( +) lub (- ) a z tego ocena, tak jak na lekcji.
PYTANIE - Dlaczego powinniśmy segregować odpady ? W nawiasie podaję to, na co można zwrócić uwagę (-wyjaśniam pojęcie : recykling-określam czas biodegradacji wybranych produktów-uzasadniam konieczność segregowania odpadów w gospodarstwie domowym i przyporządkowuję odpady.)Proszę konkretne dane i przykłady, nie rozpisywać się. Wiem, że macie też inne przedmioty.
Po świętach podam nowy temat.
Pozdrawiam

---